Çocuğum Asosyal Ne Yapmalıyım?
|Çocuk gelişiminde karşılaşılan problemler arasında yer alan asosyallik ebeveynlerin en fazla üzüldüğü konulardan biridir. Çocuğun içe kapanık tavırlar sergilemesi, toplum içine girmekten kaçınması ve insanlarla ilişki kuramaması olarak görülen bu durum çocuğun sadece anne babaya bağımlı hale gelmesine neden olmaktadır. Normal şartlarda okul öncesi dönemde çocukta sosyalleşme beklenirken, asosyal çocukların bu dönemlerde anne ve babadan ayrı hiçbir şey yapmama isteği ortaya çıkmaktadır.
Gerek ebeveynler, gerekse öğretmenlerin en sık karşılaştığı ve endişelendiği bir durum olan asosyallik çocukta dikkat eksikliği gibi sorunlara da yol açmaktadır. Bu yazımızda çocuğum asosyal ne yapmalıyım diyen aileler için bilgilendirici önerilere yer vereceğiz. Çocuğunuzun gelişimi ve sosyalleşmesi aşamasında en büyük işin size düştüğünü unutmamanız gerekmektedir. Özellikle de aile ortamında çocuğa olan yaklaşım dış çevresi ile kurduğu bağ içinde önem taşımaktadır.
Çocuklarda Asosyallik Belirtileri
Çocuk gelişimi konusunda en büyük görevi üstlenen ailelerin asosyallik konusunda da en önemli destek olduğunu unutmamak gerekiyor. Özellikle son yıllarda çocuklarda internet ve bilgisayar bağımlılığının artması ile birlikte iletişimsizlik sorunu başlıyor. Bu noktada ailelerin çocuğa daha fazla zaman ayırması ve çocuğa bağımlılık yaratacak bu alışkanlıkları mümkün olduğunca sınırlandırmaları gerekmektedir.
Asosyal çocuklarda ortak olarak görülen bazı özellikler bulunmaktadır. Aile yaşamında, okul çevresinde ve arkadaş ortamında çocuklarda asosyallik belirtileri şu şekilde ortaya çıkmaktadır;
- Çocukta aile ile vakit geçirmeme isteği
- İnternet ve televizyon bağımlılığının artması
- Yakın çevre ile iletişimsizlik
- Okul ortamında arkadaş çevresi ile anlaşamama
- Çocuklukta yaşanan travmalara bağlı davranışlar
- Özgüven eksikliğinden kaynaklı içe kapanıklılık
- Okuldan kaçma eğilimi
Çocuklarda asosyalliğe yol açan en önemli etkenlerden bazıları şunlardır;
- Anne ve babadan ilgisizlik görme
- Çocukluk döneminde aşağılanma ve cezalandırma
- Ebeveynlerin aşırı koruyucu tutum sergilemesi
- Televizyon ve internet bağımlılığı
- Çocukla yanlış iletişim tarzı
Günümüzde asosyalliğin en önemli sebeplerinden birisi internet bağımlılığıdır. Ailelerin küçük yaşlarda çocuğu susturmak ya da sırf çocuk istiyor diye henüz konuşmaya dahi başlamadan tabletle vakit geçirmesine olanak sağlamak gibi yanlış tutumları çocuğun asosyalleşmesine yol açan temel etkenlerdendir. Tam aksine çocuğu internetten uzak tutmaya çalışarak resim, müzik ya da çeşitli sosyal aktivitelere yönelmesini sağlamak doğru olacaktır.
Asosyal Çocuğa Nasıl Davranılmalıdır?
Asosyal çocuğa yaklaşım tarzı oldukça önemlidir. İlk olarak çocuğun özgüvenli yetiştirilmesi, gerektiğinde sorumluluk almayı bilmesi gerekmektedir. Çocuğunun üzerine titreyen, her yanlışının üzerini kapatmaya çalışan ya da çocuğunu aşırı ilgiye boğan aileler farkında olmadan sadece kendileri ile iletişim kuran çocuklar yetiştirmektedir. Hatta öyle aileler var ki çocuğunu arkadaş çevresinden uzak tutmaya, herhangi bir aktiviteye katılmaması konusunda ısrar etmeye çalışmaktadır.
Asosyal çocuğa nasıl davranılmalı sorusuna ilk olarak çocuğunuzun bir birey olduğunu fark etmeniz önerisi ile cevap verebiliriz. Çocuğunuza güvenmeyi, onu bir birey olarak görüp onunla karşılıklı doğru iletişim kurabilmeyi deneyin. Bilgisayar ve internet bağımlılığından uzak kalması için çocuğunuzu spora ya da çeşitli kurslara yönlendirebilirsiniz.
Çoğu ebeveyn çocuktaki asosyallik durumunun geçici olduğunu düşünse de, asosyallik oldukça ciddiye alınması gereken bir konudur. Odasına kapanıp herkesten kopuk bir hayat süren çocuğunuzu kendi haline bıraktığınızda daha da içine kapanacaktır. Onu karşınıza alarak konuşmayı, doğru iletişim tarzı ile sorununu anlayarak ortak çözüm yolları aramayı denemenizi öneririz.
Asosyallikle İlgili Yaygın Durumlar
Çocuğun asosyal olduğunun genel belirtilerini yukarıda paylaştık. Bu belirtilerle karşılaştığınız zaman nasıl davranmanız gerektiğini de yukarıda anlattık. Şimdi en en yaygın şikayetlere değinelim.
- Çocuğum arkadaşlarıyla oynamıyor.
- 4 yaşındaki oğlum asosyal.
- Çocuğum hakkını savunamıyor.
- Çocuğum kendini ifade edemiyor.
- Çocuğum çok çekingen.
Bu şikayetler en yaygın şikayetlerdir. Bu durumları fark eden ebeveynler bazen paniğe kapılır ve ne yapmalıyım diye kaygı duymaya başlar. Kaygı duygusu fazla olduğunda insanı yanlış yapmaya iter.
Çocuğu Sosyalleştirmenin Yolları
Utangaç ya da asosyal çocuğu sosyalleştirmek için bazı yöntemler bulunmaktadır. Ancak bu yöntemlerde sonuç alınamadığı taktirde bir çocuk psikiyatristine mutlaka danışmak gerekir.
Çocuğu sosyalleştirmenin yolları kısaca şöyle sıralanabilir:
- Çocuğun yabancılardan çekinmesi normaldir. Bu nedenle kendi yaş grubuyla belli gruplar oluşturup sık sık bir araya gelmelerini sağlayabilirsiniz. Bu şekilde tanıdık olma duygusu zamanla gelişecektir. Kreş gibi ortamlar bu konuda un avantaj sağlar.
- Çekingenlik genellikle özgüven eksikliği de barındırır. Bunu önlemek için çocuğu bazı sorular sorup onun verdiği kararlara göre hareket edin. Örneğin hangi kıyafeti giymek istiyorsa sorun ve onu giydirin. Bu şekilde kararlarının etkili olduğunu görecek ve kendine güveni artacaktır.
- Çocuğa vakit ayırmak onu sosyaleştirmek açısından önemlidir. Oyun oynamak, ona sorular sormak, gezmesine ve hoplamasına izin vermek çocuğun rahat hissetmesini kolaylaştırır. Bu konuda ilgisiz ebeveyn olmamak önemlidir. İletişim kuran ve oynayan çocuk zamanla daha kolay açılır.
- Çocuğun bedensel aktivitede bulunmasına müsaade edin. Koltuğa tırmanmaya çalışan çocuk her seferinde korkuyla engellenirse özgüven sarsılması yaşayabilir. Koltuğa tırmanmak, mutfaktan bardak getirmek, yastığı kaldırmak gibi zararsız aktivitelere mutlaka izin verin.
- Çocuğa karşı kurduğunuz dili olumlu tutun. Onunla konuşurken olumsuz cümle kalıplarından ve asık surattan daha çok olumlu ve güler yüzlü olun. Ancak bütün bunların ölçülü olması ve şımartma boyutuna gelmemesi gerekir.