Kömür Nasıl Oluşur?

Kömür nasıl oluşur? Kömür çeşitleri nelerdir? Kömürün genel özellikleri nelerdir ? Gibi sorulara cevap bulacağımız ilgili yazımıza geçelim. Öncelikle kömür nasıl oluşur ona bakalım.

Gerekli organik maddelerin ( çürüyen aÄŸaç ve bitkilerin) su altına inerek bataklığın bu çürümüş organik kalıntıların üzerini kapatmasıyla milyonlarca yıl süren bir evrede oluÅŸur. Dünya genelinde 234 milyar ton ABD, 157 milyar ton Rusya, 115 milyar ton Çin ‘ de olmak olmak üzere toplam 506 milyar ton kömür olduÄŸu tahmin ediliyor.

Bu kömürleri bir şu an hala çıkarıp yakıt olarak kullanmaktayız. Kömürün bu kadar iyi bir yakıt olmasının nedeni içerdiği karbon atomlarıdır. Karbon, organik bileşiklerin temel yapı taşıdır. Kömür oluşum sürecinde kömürün yaşı arttıkça değeri de artacaktır. Bunun nedeni basınç altında kalan kömürün kaldıkça karbon oranının artmasıdır.

Şimdi de oluşan kömür çeşitlerine bakalım.

Kömür Çeşitleri ve Özellikleri

Kömür nasıl oluşur kısaca öğrendik. Şimdi de kömür çeşitleri üzerinde biraz duralım.

Antrasit:

1. Jeolojik zamanda oluÅŸmuÅŸtur. Karbon oranı % 95 olarak bilinen ve ısısı en yüksek kömür çeÅŸididir. Kokusu az, alev rengi mavi olan uçucu gazı da az olan en kaliteli kömür çeÅŸididir. Kükürt deÄŸeri fazla olması nedeniyle ısınma amaçlı kullanılmıyor. OluÅŸumu 300 – 400 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Dünyada az bulunmasıyla beraber Elektrik üretimi ve endüstride kullanılır. Dünyada yaygın olarak Türkiye’de Kastamonu Karabük’te yaygın olan yerlerdir.

En kaliteli kömür antrasttir. Antrasitin görüntüsü de parlaktır ve kalitesi belli etmektedir. Kaliteli olmasından dolayı fiyatı da diğer kömür çeşitlerine göre daha yüksektir.

Taş kömürü:

2. Jeolojik zamanda yaklaşık 200- 250 milyon yıl öncesiyle beraber oluşan taş kömürünün karbon oranı % 80-90 civarındadır. Antrasitten sonra ısı değeri en yüksek kömür çeşididir. Demir Çelik ve çimento sanayilerinde yaygın olarak kullanılır.

Linyit:

Yaklaşık 60 milyon sene önce oluÅŸmaya baÅŸlamış halen oluÅŸumunu tamamlayamamış bir kömür çeÅŸididir. Karbon deÄŸeri % 70 civarındadır. YumuÅŸak ve kolay kırılgan bir yapıya sahiptir. Nem deÄŸeri yüksektir. Dünyada ve Türkiye’de baÅŸta olmak üzere daha çok elektrik üretiminde kullanılır.

Linyit kömürünün enerji verimi daha düşüktür. Elektrik üretiminde kullanılmasının nedeni bol miktarda oluşu ve evlerde kullanım için daha kaliteli kömürlerin oluşudur.

Turba:

Özellikleri itibariyle linyite benzerlik gösterir. Linyit gibi evresini tamamlayamamış olup içinde fazlaca nem barındırır. Turba kömür oluşumunun ilk evresi olarak görülebilir. Karbon oranı %60 ile linyitten daha düşüktür.

Turba kömürü organik maddelerde bitki ve yosunların basınç altında kalmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bitki ve yosunlar yıllar içerisinde turbaya, ardından da linyite dönüşür. Yani turbaya kömürleşmede linyitten önceki basamak diyebiliriz.

Grafit:

Saf karbon içerdiği için elmasa çok benzerlik gösterir. Fakat elmastan farklı olarak içinde kristal barındırmıyor oluşudur. Grafit çok yüksek sıcaklıklara dayandığı için uzay kapsüllerinin ısı kalkanlarının yapımında ve kurşun kalem içindeki uç yapımında kullanılır.

Grafit ve elmas allotrop maddelerdir. Bu maddelerin kimyasal özellikleri aynı fakat fiziksel özellikleri farklıdır.

Kömür Üretimi

Kömür çok önemli bir fosil yakıt olduğu için 10. sınıf kimya müfredatına kömür çeşitleri konusu olarak girmiştir. Kömür üretimi sanayileşen ülkeler için çok önemlidir. Çünkü sanayi devriminin ilk yıllarında kömür sanayinin ana yakıtı olmuştur.

Ancak kömür sonradan üretilemediği için kömür üretimi daha çok kömür madenlerinden kömür çıkarılması ve bunun işlenmesi şeklindedir. Almanya gibi kömür madeni çok olan ülkeler bunu kullanarak büyük sanayi ekonomileri kurmuştur.

Zamanla petrol ve doğal gaz gibi alternatif enerji kaynaklarının da kullanılmasıyla kömüre alternatif doğmuştur. Ancak kömür hala enerji eldesi için önemli bir fosil yakıttır.

Türkiye’de önemli kömür madenleri bulunmaktadır. Bunun nedeni Türkiye topraklarının eski yaÅŸam alanı olmasıdır. Petrol açısından çok zengin olmayan ülkemizde kömür önemli bir enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Kömür üretimi denince bir de akla mangal kömürü üretimi gelmektedir. Şunu unutmamak gerekir ki mangal kömürü odunun yakılmasıyla elde edilen bir üründür. Görüntüsü kömüre benzemekle birlikte bir kömür çeşidi değildir.

One Comment

Add a Comment

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir